28 Mayıs seçimlerinin ardından enflasyonla mücadele kapsamında faiz oranlarını artıran ve ekonomide kontrollü yavaşlamayı hedefleyen AKP iktidarının yeni dönemdeki çalışma alanlarından biri de işsizlik olacak.
Geçtiğimiz yıl asgari fiyattaki yüzde 100’e varan artış, AB ekonomilerindeki durgunluk ve maliyet artışları, ihracatın durağanlaşması gibi nedenlerden dolayı işsizlikte artış eğilimi dikkat çekiyor. Ancak 86 milyonluk nüfusuyla Türkiye, yüzde 48’lik istihdam oranıyla OECD ülkeleri arasında son sırada yer alıyor.
DW Türkçe’ye konuşan iş dünyası temsilcileri ve insan kaynakları uzmanlarına göre, Türkiye’de özellikle emek yoğun departmanlarda hem orta kadro hem de nitelikli eleman ihtiyacı artıyor. Buna rağmen 15-24 yaş arası çalışan nüfus içinde iş arayanların sayısı azalıyor.
İşsizlik yeniden yükselişte
Hem pandemi döneminde hem de 2023 başında yaşanan deprem felaketinin ardından sabit kalmayı başaran işsizlik oranı, yılın son döneminde hafif bir yükseliş eğilimi gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayınladığı son işgücü istatistiklerine göre işsizlik oranı Kasım 2023’te 0,4 puan artarak yüzde 9’a yükseldi. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 16,5 olurken, geniş tanımlı işsizlik bir önceki aya göre 1,3 puan artarak yüzde 22,7’ye ulaştı. Böylece işsizlik haziran ayından bu yana ilk kez arttı.
İstihdam oranında OECD’de sonuncu
Bu dönemde istihdam edilen kişi sayısı bir önceki aya göre 236 bin kişi azalarak 31 milyon 611 bin kişiye ulaşırken, istihdam oranı da 0,4 puan azalarak yüzde 48,2 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 65,4 iken kadınlarda yüzde 31,3 oldu.
Türkiye, açıklanan son istihdam verileriyle Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) üye 38 ülke arasında işsizlik oranı en yüksek dördüncü, istihdam oranı açısından ise sonuncu ülke oldu. Türkiye’de 2023 yılı üçüncü çeyreğinde 15-64 yaş arası çalışan nüfusun istihdam oranı yüzde 53,9 olarak hesaplandı. OECD üyeleri arasında ortalama istihdam oranı yüzde 70,1’dir.
Peki Türkiye istihdam piyasasındaki bu daralmanın arkasında ne var?
TÜİK verilerine göre genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 16,5. Fotoğraf: Getty Images/Anadolu Ajansı/O. Çoban
İhracat sektörlerinde işten çıkarmalar
2023’te patlama yaşayan ve bir önceki yıla göre sadece binde 6 artış kaydeden Türkiye’nin ihracatındaki yavaşlama ve geçen yıl asgari fiyattaki yüzde 100’lük artış, elbette bazı departmanlarda işten çıkarmaların hızlanmasına neden oluyor. . Emek yoğun ve ihracat performansı yüksek bir sektör olan dokuma ve hazır giyim başta olmak üzere son bir yılda istihdam kaybının 200 bin kişiye ulaştığı belirtiliyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, 2023 yılında ihracat yapan 27 segmentten 13’ünün bir önceki yıla göre eksiye düştüğünü belirterek, eksiye düşen bölümlerin daha çok emek yoğun bölümler olduğuna dikkat çekti. dokuma ve demir-çelik.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa GültepeFotoğraf: privat
Tekstilde 200 bin kişilik istihdam kaybı
Tekstil sektöründe faaliyet gösteren kendi şirketinde çalışan sayısının son bir yılda 3 bin 500’den 2 bin 500’e düştüğünü bildiren TİM Lideri Gültepe, “Keşke ülkemizde 200 bin yeni istihdam yaratma konusunu konuşabilseydik” dedi. Sektörde 200 bin kişinin istihdam kaybı yok. “Biz Anadolu’yu istihdam kaynağı haline getirmeyi hedefliyorduk ama bu noktada yeni yatırım yapılamıyor ama mevcutları korumaya çalışıyoruz” diyor.
Tüm olumsuzluklara rağmen istihdam piyasasındaki kayıpların ‘geçici’ olduğunu belirten Gültepe, şöyle konuştu: “Nisan ayından itibaren bu istihdam düşüşlerinin yerini yeni istihdamların alacağını düşünüyorum. Ancak yeni istihdam yaratmada maliye ve Merkez Bankası politikaları belirleyici olacak. Çünkü bugün Türkiye’de tecrübesiz bir çalışana iş yaratmanın maliyeti 850 dolar. “Bu kadar maliyetle dünyayla rekabet etme şansımız yok.”
“İşgücüne katılım zayıflıyor.”
Türk sanayisinin merkezlerinden Kocaeli Sanayi Odası Başkanı ve aynı zamanda İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, iş dünyasında istihdam sorununun giderek büyüdüğünü vurguluyor.
“Sadece tekstil gibi emek yoğun sektörlerde değil, hemen hemen tüm sektörlerde işgücü açığı var” diyen Zeytinoğlu, şöyle devam etti: “Avrupa ülkelerinde işgücüne katılım ve iş arayanların çalışan nüfusa oranı 2000’lerin üzerinde. Yüzde 75 seviyesinde. Ülkemizde ise yüzde 54. Dolayısıyla Türkiye’de iş açığı var. Bu sadece tekstilde değil, tüm sektörlerde önemli bir sorun” diyor.
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan ZeytinoğluFotoğraf: privat
Büyümedeki yavaşlamanın da olumsuz etkisi olacak” dedi.
Türkiye’de genç nüfus yüksek olmasına rağmen istihdam piyasasında yaşanan sıkıntıların nedenlerinden birinin sosyal davranışlar olduğunu belirten Ayhan Zeytinoğlu, “İstihdam edilebilir gençlerimiz asgari ücretle çalışmak yerine aileleriyle birlikte yaşıyor ve tercih ediyor. çalışmamak. “Bu noktada çeşitli sosyal yardımların da etkili olabileceğini düşünüyorum” diyor.
2024 yılında enflasyonla mücadeleye yönelik alınan tedbirlerle Türkiye ekonomisinin yüksek büyümeden taviz vereceğini, büyümenin yüzde 3 ve altına düşmesiyle ekonomideki sakinliğin daha da belirginleşeceğini belirten Zeytinoğlu, “Büyümedeki yavaşlama da olabilir” dedi. Yakın gelecekte istihdam sorununu artıracak bir etki yaratacak.”
İnşaat sektörü de sıkıntıda
Öte yandan imalat sanayinde benzer bir çalışan sorunu, 200’e yakın alt branşı doğrudan etkileyen ve Türkiye ekonomisinde büyümeyi destekleyen branşlardan biri olan inşaat branşında da yaşanıyor.
Geçtiğimiz günlerde basına açıklama yapan villa ve konut üreticisi Nexonya’nın Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koray Vural, son bir yılda personel maliyetlerindeki yüzde 100’lük artışla birlikte departmandaki istihdam açığının da büyüdüğüne dikkat çekti. . Vural, “Son dönemde kalifiye eleman konusunda ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. “2 bin TL yevmiyeye bile eleman bulmakta zorlanıyoruz” dedi.
Gelir eşitsizliğinde tarihi zirve
Öte yandan işsizlikteki dalgalanma ve toplam istihdamın son 16 ayın en düşük seviyesi, gelir dağılımındaki bozulmayla da kendini gösteriyor. TÜİK’in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 sonuçlarına göre; Gelir dağılımı eşitsizliğinin ölçümlerinden Gini katsayısı 0,433 ile 2022’de en yüksek seviyesine ulaştı. Söz konusu katsayı sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliğe, bire yaklaştıkça ise gelir dağılımında bozulmaya işaret etmektedir.
Araştırmaya göre en yüksek gelire sahip yüzde 20’lik kesimin toplam gelir içindeki payı bir önceki yıla göre 1,8 puan artarak yüzde 49,8’e ulaştı. En düşük gelirli yüzde 20’lik kesimin toplam gelir içindeki payı 0,1 puan azalarak yüzde 5,9’a geriledi.
“Nitelikli iş gücüne ihtiyaç artıyor”
ManpowerGroup Türkiye Genel Müdürü Feyza Narlı’ya göre, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de son yıllarda yaşanan dijitalleşme ve teknolojik gelişmeler, üretimde iş gücü ihtiyacını azaltıyor, nitelikli iş gücü ihtiyacını artırıyor.
Türkiye’de hem orta hem de nitelikli eleman ihtiyacı olduğuna dikkat çeken Narlı, “Sektörel açıdan bakıldığında ülkemizde yetenek açığını en yüksek oranda ifade eden sektörler; ulaşım, lojistik ve otomotiv, tüketim malları ve hizmetleri ve sağlık-yaşam bilimleri. “Bu sektörlerin yüzde 78’i aradıkları yetenekleri bulmakta zorlandıklarını belirtiyor” diyor.
ManpowerGroup Türkiye Genel Müdürü Feyza NarlıFotoğraf: privat
“Firmalar işe alımda dikkatli olmaya başladı”
Narlı, hazırladıkları ‘İstihdama Genel Bakış’ raporunun en son 2024 ilk çeyrek verilerine göre şirketlerin 2024 yılı itibarıyla işe alım konusunda ‘temkinli’ bir strateji izlemeye başladıklarına dikkat çekerek, şu bilgileri paylaşıyor:
“2024 yılı ve çeyreğinde sektörel açıdan bakıldığında üretim ve imalat bölümündeki net istihdam beklentileri önceki çeyreğe göre 3 puanlık düşüşle 16 puanlık düşüşle diğer branşlara göre daha alt sıralarda yer aldı. yüzde. Finans ve gayrimenkul ile üretim ve imalat alanlarında faaliyet gösteren patronlar, işe alım beklentilerinin bir önceki çeyreğe göre 4 puanlık düşüşle yüzde 22 net istihdam beklediklerini belirtti. Bu açıdan baktığımızda şirketlerin, içinde bulunduğumuz dönemde stratejik planlamalarını izleme ve takip etme yönünde temkinli ilerlediklerini söyleyebiliriz.”
